Lezingen
De lezingen vinden plaats op onze eigen locatie, het ‘Streekmuseum Baron van Brakell’ en zoals we gewend zijn op de 2e maandag van de maand. In de maanden juli en augustus zijn er geen lezingen.
| Archief | In dit archief kunt u van de eerder gehouden lezingen de inhoud nog eens nalezen met eventueel een aanvulling in de vorm van een verslag of nagekomen informatie. |
Vanaf 2022 is door het bestuur besloten dat er aan de bezoekers van de lezingen een bijdrage wordt gevraagd van € 2,00 voor niet leden, voor leden is en blijft het gratis.
Maandag 12 september 2022, aanvang 20:00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Geertruidis van Dijk / Vrienden van de Wijheburg
Inhoud lezing
De zoektocht naar het verhaal van de Wijenburg
Lopend langs de Wijenburg was Geertrudis van Dijk als kind altijd nieuwsgierig naar hoe de Van Wijhe’s hier vroeger hadden geleefd. Wat maakten zij mee en hoe beleefden zij hun tijd? Het werd zijn hobby om het verhaal te achterhalen dat zich gedurende 850 jaar achter de ramen van de Wijenburg afspeelde.
En die zoektocht is alles behalve saai. Met collega-onderzoeker Hans van Wijhe ging hij verder onder de naam “Vrienden van de Wijenburg” en het leverde hen boeiende contacten op en bracht hen op plaatsen waarvan zij niet gedacht hadden, er te zullen komen. Deze avond vertelt Van Dijk over die speurtocht.
De Wijenburg was het stamslot van de familie Van Wijhe. Vanaf 1271 woonden de Van Wijhe’s hier; al in de periode 1300 – 1400 hadden zij voor zichzelf een grote machtspositie opgebouwd. Als grootgrondbezitters manoeuvreerden zij behendig tussen machtige hertogen en bisschoppen. Ze etaleerden zich als “vrije boeren” die zich niet wensten te schikken naar de reguleringen van de hertog. Dat is hen gelukt tot 1495. De Gelderse hertog kwam naar Echteld, stak de Wijenburg in brand, gebruikte de kerk als paardenstal en dwong de eigenzinnige Otto van Wijhe tot overgave.
Deze gebeurtenis had een enorme impact op de bewoners van de burcht. Ze voelden zich aangetast in hun eer. Volgende generaties bleven vasthouden aan die oude status. Otto van Wijhe, de latere 9e heer van Echteld, was ervan overtuigd dat hij hiervoor ook moest studeren. Volgens hem was “eyn edelman weinig geacht die niet geleert en heeft”. Otto werd een van de grondleggers van het Nederlandse album amicorum. Dit is een vriendenboek dat hij meedroeg in de knapzak en dat aan andere studenten werd voorgelegd om een “ter herinnering” te schrijven. Ook hield Otto als “plattelands-heer” in 1574 een dagboek bij. Met de ganzenveer in zijn hand nam Otto de gebeurtenissen tijdens de Tachtigjarige Oorlog in Echteld waar. Deze vormden weer een bedreiging van het opgebouwde imperium op de Wijenburg.
Voor de “Vrienden van de Wijenburg” was het een uitdaging om dit dagboek te vertalen en in zijn oorspronkelijke vorm uit te geven. Verschillende onderzoekers met diverse disciplines werkten hieraan mee. Het project werd een prachtige ervaring.
Op de Wijenburg bleef er dat diepgewortelde verlangen naar statusherstel van de Van Wijhe’s. In dit kader zocht Otto van Wijhe naar een geschikte bruid. Hij trouwde met Christina van Wijhe uit Hernen. Door dit huwelijk bracht hij twee Van Wijhe-takken samen, die beide dezelfde voorvader hadden. Het gezamenlijke doel van Otto en Christina van Wijhe was eerherstel voor onrecht uit het verleden en voortzetting van het Van Wijhe-geslacht in Hernen en Echteld. Dit huwelijks-project neemt een dramatische wending en loopt uit op een fiasco. In een familie-intrige met de familie Van den Bongard delven Otto en Christina het onderspit. De familie Van den Bongard gaat er met de buit vandoor. Al deze intriges en gebeurtenissen legden de “Vrienden van de Wijenburg” vast in hun boek “Touwtrekken om kasteel Hernen.”
Eigenlijk komen de Van Wijhe’s deze klap niet meer te boven. En natuurlijk veranderen tijden ook en komen machtsverhoudingen anders te liggen. In 1749 overlijdt Christiaan
Reinoud van Wijhe. Hij is de laatste Van Wijhe-heer op de Wijenburg. Zijn dochter Wilda huwde met Willem van Wassenaer, luitenant-admiraal van Holland en Zeeland en vertrouweling van stadhouder Willem V. Van Wassenaer had een sterk historisch besef. Hij verbouwde de Wijenburg en liet verschillende elementen aanbrengen die refereerden aan het leven van al die Van Wijhe’s die hier zo’n stempel op Echteld en omgeving hadden gedrukt.
Na de familie Van Wassenaer speelden de families Van Balveren, Van Verschuer en de stichting Gelders Landschap en Kasteelen hun rol m.b.t. de Wijenburg.
Als stamslot straalt de Wijenburg met zijn omgeving oorspronkelijkheid, harmonie en continuïteit uit. Maar nog niet alle geheimen van dit verhaal zijn ontrafeld. Van Dijk zal ook kort benoemen de vragen die open liggen, waar de “Vrienden van de Wijenburg” nog steeds naar zoeken. Een levend verhaal is nooit af. Dus wie weet wat deze avond nog brengt.
Maandag 10 oktober 2022, aanvang 20:00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Peter Veer
Inhoud lezing
Peter Veer vertelt in deze lezing over de film GOED FRUIT VINDT ZIJN WEG (1954).
In de jaren rond 1955 hield de Rijkstuinbouwconsulent Ir. J.H.M. van Stuivenberg kantoor op Boom en Vrucht in Kesteren. Dat was destijds het proefbedrijf voor boomteelt en fruitkwekerij en de praktijkschool voor de fruitteelt. In 1952-1955 organiseerde hij in samenwerking met de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO) een ‘Rooicampagne’ om de fruitteelt in de Oost Betuwe ‘… zoveel mogelijk te ontdoen van onrendabele percelen.’ In het breed opgezette voorlichtingsprogramma werd de film GOED FRUIT VINDT ZIJN WEG (1954) ingezet. En in de streekkrant De Betuwe was zo goed als elke week ‘De Oude Geurt’ te vinden met een kernachtige zegwijze in lijn met het doel van de campagne om de fruitteelt modern, winstgevend en professioneel te maken.
De film uit 1954 trok mijn aandacht tijdens mijn onderzoek Bewogen landschap. Een cultuurhistorische studie over de filmpraktijken van het ministerie van Landbouw (2020). In de film zijn beelden te zien uit bijvoorbeeld Kesteren, Dodewaard en Hemmen. In diezelfde tijd zetten mijn ouders ‘Fruitbedrijf De Nijburgh – Hien’ op. Graag vertel ik meer over de film, het filmonderzoek en hoe de adviezen van ‘Oude Geurt’ op De Nijburgh werden toegepast. Uiteraard vertoon ik de historische film.
Hebt u nog levendige herinneringen aan de modernisering van de fruitteelt in de Betuwe rond 1955 of heeft u wellicht nog meer informatie over de ‘Rooicampagne’, laat me het weten.
Peter Veer, pmveer@smc94.nl l 06-511 76 436.
Maandag 14 november 2022, aanvang 20:00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Arie Oppelaar: Genealogie: de families Van Westreenen en Van Ewijk.
Vanwege de coronaregels was deze lezing afgelopen februari afgelast.
Inhoud lezing:
Stamboomonderzoek of genealogie is een leuke hobby voor velen. Het grote puzzelen begint als de onderzoeker in het midden van de 18e eeuw is aangekomen en de bronnen schaarser worden.
In deze lezing wil ik laten zien dat niet alles in elkaar steekt zoals het op het eerste gezicht lijkt te steken. Van nature letten wij op achternamen in de mannelijke lijn, maar dat was -ook in de Neder Betuwe- door de eeuwen heen allerminst vanzelfsprekend.
Regelmatig werd de achternaam van de moeder door haar kinderen overgenomen. Deze avond komen de stamreeksen van de familie Van Westreenen (IJzendoorn/Ochten/Lienden) en van Van Ewijk (Lienden) als voorbeeld ter sprake.
| Archief | In dit archief kunt u van de eerder gehouden lezingen de inhoud nog eens nalezen met eventueel een aanvulling in de vorm van een verslag of nagekomen informatie. |