Hier vindt u een overzicht van de reeds gehouden lezingen met eventueel een kort verslag van de lezing.
Maandag 8 april 2024 – 20.00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Dick van Toorn: De Betuwe, een snoer van smaragd
De vele dorpen en stadjes in ons gebied zijn als smaragden kralen, geregen aan een blauw snoer van water. Als Betuwnaar in hart en nieren vertelt Dick van Toorn verhalen over zijn ‘eiland tussen rivieren’, van de oertijd tot heden, met kleurrijke beelden en imposante geluiden.
In de hele streek zijn bijzondere plaatsen, zoals opgravingen, kastelen, kerken, molens, boerderijen, musea, kunstwerken en vele andere interessante objecten.
En dan de tuinen, parken, weiden, boomgaarden, bossen, akkers en uiterwaarden, rivieren en plassen. Daarin groeit, bloeit, graast, kruipt, fladdert, zwemt en vliegt een bonte verscheidenheid aan planten en dieren, een unieke flora en fauna.
Maar vooral ook de pracht van landschappen, de seizoenen en de oerkracht van de elementen maken ons gebied bijzonder.
En oh ja…, er wonen zeer betrokken mensen, die hard werken, trots zijn op hun gebied en het perfect onderhouden. Wij dus…
Maandag 11 maart 2024 – 20.00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Andre van Ingen: Publieksopgraving Bleekveld Tiel (oktober 2023)
Tiel is één van de oudste steden van Nederland. Zo’n 1000 jaar geleden was Tiel zelfs de belangrijkste stad van Nederland. Oorspronkelijk was Dorestad de belangrijkste handelsplaats in Nederland. Maar door de verwoestingen door de Noormannen en de verzanding van de rivier, werd rond 850 n. Chr. deze functie in sneltreinvaart overgenomen door Tiel. Dit kwam met name door de zeer gunstige ligging. Tevens veel moeilijker bereikbaar voor de Noormannen, waardoor het veiliger was. In die periode was de Linge een zeer belangrijke rivier. Deze liep pal langs het Bleekveld. Aan de andere zijde lag de Waal. Via de Waal kon met name vanuit Duitsland goederen worden geïmporteerd. Zoals aardewerk, hout, wijnen, granen en metalen voorwerpen. Het hoogtepunt van al deze activiteiten lag in de periode 900-1100 n. Chr. Handelaren uit een groot deel van Europa kwamen hier naar toe. In de stad woonden burgers, boeren en handelaren. Tevens waren de bisschop en mensen van adel ook vaak in de stad te vinden. Een drukte vanjewelste. De stad had een eigen muntslag, een klooster, een kerk en een haven. Tevens omringd door vruchtbare landerijen en de visvangst was goed. Helaas heeft de glorietijd van Tiel maar relatief kort geduurd.
Er zijn in de afgelopen 40 jaar diverse opgravingen geweest rondom de St. Maartenskerk. Een deel van het Bleekveld is in 1998 al opgegraven. De gemeente Tiel wil op het Bleekveld weer gaan bouwen. Het was een unieke kans om samen met publiek het laatste deel te gaan opgraven. In totaal hebben circa 1300 jeugdigen, 40 vrijwilligers en drie professionals meegedaan aan deze opgraving. Een maand lang met elkaar spitten in de grond, gadegeslagen door het jeugdjournaal, programma Atlas, de Tielenaar en nog veel meer. Een beleving en sensatie. Een unieke kans om aan een grote stadsopgraving deel te mogen nemen. De lezing is een beeldvertelling van de historie van dit terrein, de fysieke opgraving, de vondsten (materialen), de vastlegging van honderden sporen en de uitwerking. De ontsluiting van wederom een stukje geschiedenis van Tiel. Door deze activiteiten zijn de amateurarcheologen uit het Rivierenland nader tot elkaar gekomen en hopelijk hebben we zoveel enthousiasme kunnen overbrengen, dat er nieuwe jonge amateurarcheologen bij komen. Ik hoop in deze lezing de passie voor de archeologie over te kunnen brengen. De beleving en de interpretatie. Het is zeldzaam dat er zoveel beelden van een opgraving kunnen worden getoond.
Maandag 12 februari 2024 – 20.00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren, Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
René Arendsen: Ridders van Gelre
Gelderland is sinds 1815 een gewone provincie aan de rand van het Koninkrijk der Nederlanden, maar eeuwenlang was het een autonoom vorstendom in het centrum van Europa.
Precies op de plek waar Maas en Rijn bij elkaar komen en zich vertakken in een delta ontstond het hertogdom Gelre. Lange tijd was het één van de meest succesvolle regio’s in de Lage Landen, maar toch ging het in de golven van de geschiedenis ten onder.
In deze lezing gaan we op zoek naar de sporen van het voormalige hertogdom Gelre. We ontdekken prachtige kunstwerken en onontdekte pareltjes in onze eigen woonomgeving. Schatten die van een roemrijk Gelders verleden getuigen.
Over de spreker
René Arendsen is al sinds 2003 werkzaam als journalist bij Omroep Gelderland. In de loop der jaren specialiseerde hij zich steeds meer in de kennis van de Gelderse geschiedenis. Naast zijn baan bij Omroep Gelderland studeerde hij van 2008 tot 2014 geschiedenis aan de Universiteit Utrecht. De laatste vijf jaren maakte hij het geschiedenisprogramma Ridders van Gelre op radio, televisie en sociale media. De twintigdelige televisieserie Ridders van Gelre en Ons Verloren Hertogdom werd in 2019 bekroond als beste televisieprogramma van de regionale omroepen in Nederland. In dat jaar verscheen ook een stripboek over het hertogdom Gelre waar hij de tekst voor schreef.
Maandag 8 januari 2024 – 20.00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Gerrit Naber: Vrijmetselarij
De Vrijmetselarij dateert van 1770 toen vier Engelse loges een Grootloge vormden in Londen. In de tijd van godsdiensttwisten was er behoefte aan een plek waarin personen uit de verschillende godsdienstige stromingen elkaar konden ontmoeten en waar ze van gedachten konden wisselen, zonder in twistgesprekken te vervallen.
De Vrijmetselarij bestaat nu 350 jaar. Nederland kent 6000 vrijmetselaren die regelmatig bijeen- komen in hun loges om elkaar te ontmoeten, van gedachten te wisselen en zichzelf te ontplooien en te ontwikkelen. Daarbij gebruik makend van symbolen en rituelen. De vrijmetselaar voelt zich geïnspireerd door het volgende. Getrouw aan zichzelf (via vergroten van de zelfkennis en te beseffen dat het op hem aankomt), de medemens tot steun en gericht op de meester zijn. De meester zijnde het betere, het hogere, het volmaakte.
In de lezing is aandacht voor de ontstaansgeschiedenis, de werkwijze, het nationale en internationale aspect en het gedachtegoed van de Vrijmetselarij. De gang van zaken in de loge wordt besproken. In de loge speelt tolerantie een belangrijke rol. Er wordt niet gediscussieerd maar gecompareerd.
Het programma ziet er ongeveer als volgt uit:
20.00 – Korte schets van de geschiedenis van de Vrijmetselarij.
– De organisatie van de Vrijmetselarij en hoe gaat het eraan toe in de loge.
– De Vrijmetselarij, het gedachtegoed.
– Gedachtegoed: symbolen en ritualen.
21.00 Pauze
21.20 – 21.30 – Enige verdieping van het besprokene en vragen.
22.00 Sluiting
Maandag 11 december 2023 – 20.00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Jan Hogendoorn: De 80-jarige oorlog in de Betuwe
In 1568 begon de 80-jarige oorlog. Wat zijn de oorzaken dat die oorlog ooit begonnen is? Op school wordt alleen het Hollandse deel van die Nederlandse onafhankelijkheidsstrijd geleerd. Maar het werkelijke strijdtoneel was de Betuwe. Wat gebeurde daar allemaal? Is daar iets van terug te vinden in de archieven en in het Betuwse landschap?
Wat vertelt het dagboekje van de kasteelheer van de Wijenburg in Echteld allemaal? Wat voor rol speelde vader Claes en zoon Diederik Vijgh? Is kasteel Zoelen werkelijk tot de grond toe afgebrand? Philips van Hohenlohe, de echtgenoot van Maria van Oranje, stichtster van het weeshuis in Buren, kwam nogal eens met zijn leger door de Betuwe marcheren. Wat merkten de Heren van Maurik, Lienden en andere Betuwse plaatsen van de strijd in het Rivierengebied? Allemaal vragen die tijdens de lezing aan de orde zullen komen.
Omslag dagboek Otto van Wijhe
Maandag 13 november 2023 – 20.00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Joke Honders: De kerken rondom Lienden en hun bijzonderheden.
Inhoud lezing:
De kerken zijn de oudste gebouwen van steen in onze dorpen. Allemaal hebben ze wel hun eigen verhaal en bijzonderheden. Eén van de mooiste zaken die we in de interieurs tegenkomen zijn de oude muurschilderingen, die tijdens de Reformatie onder een dikke laag kalk werden verborgen. Gelukkig konden de meeste ervan in de vorige eeuw weer tevoorschijn gehaald worden. Professor Kist was de eerste in de 19e eeuw die ze in Zoelen en Lienden weer ontdekte. Wat laten deze schilderingen zien en wat vertellen ze ons?
Een ander punt zijn de grafzerken. Wie waren die families die zich in de kerken met de mooie uitgebeitelde zerken lieten begraven?
Er zijn ook raadsels op te lossen, zoals bijvoorbeeld in Lienden waar we een Morenkop tegen een van de steunberen vinden en de ontdekking in 1846 van de naam Petrus Matthiaszn. in de sacristie.
Heel bijzonder is de ingemetselde Romeinse grafsteen van een soldaat aan de buitenmuur van de Dodewaardse kerk. Wie was hij?
Als toetje komt ook nog de Rhenense kerk aan bod. Al fietsend of wandelend in de Betuwe kun je hem bijna niet missen: de mooie Cunerakerk, die je in de verte al fraai afgetekend ziet tegen de hemel. Hij mag zeker deze avond niet ontbreken, omdat de toren zoveel geheimen in zich herbergt.
Maandag 09 oktober 2023 – 20.00 uur (Let op, in De Baron staat Dinsdag, dat is niet juist)
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Martin IJzerman: Wanneer waren mensen arm in het begin van de 17e eeuw?
Inhoud lezing:
Geen bijstandswet, geen WIA, geen ouderenzorg, geen AOW, geen huursubsidie…
Wie waren arm en wie niet? Werd je arm geboren of kon je ook ‘in armoede’ vervallen?
En hoe hield je in die tijd het hoofd boven water? Bedelen? Naastenliefde?
We hebben vast wel eens gehoord van armenhuizen en werkverschaffing. Was dat er toen ook al?
Uitvoerig onderzoek naar een armenrekening uit het jaar 1622 bleek veel interessant materiaal op te leveren, genoeg voor een avondvullende lezing.
De parabel der blinden van Pieter Bruegel de oude, 1568
We zullen zien dat een armenrekening helemaal niet saai is, maar een prachtig doorkijkje geeft in de lokale samenleving begin 17e eeuw. Er passeren allerlei mensen de revue, zoals een schamele vrouw of een soldaat, maar ook allerlei soorten voedsel en voedselprijzen.
En zo hebben we ook uw hulp nodig. Want soms is er sprake van een schepel ‘ertige’ bonen of een ‘voeier’ turf. Maar hoeveel was een schepel in die tijd? En wat zijn ‘ertige’ bonen?
Kom naar de lezing en help mee!
Sinds mijn 18e ben ik verslaafd aan de geschiedenis van de West Betuwe en Vijfheerenlanden. Extra interesse voor de omstandigheden waaronder mensen vroeger leefden. De combinatie van genealogie en streekgeschiedenis vind ik het meest boeiend. Mensen maken immers de geschiedenis, hoewel de geschiedenis ook mensen maakt. Natuurlijk erg mooi om in een lezing ook iets te kunnen vertellen over de lokale situatie. Dat betekent extra onderzoek, maar dat maakt het alleen maar interessanter.
Ik schreef al: verslaafd.
Maandag 11 september 2023 – 20.00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Klaas Tammes: De eerste 10 vrouwelijke burgemeesters van Nederland
Inhoud lezing:
Klaas Tammes, sociaal geograaf. Docent Hogeschool Arnhem – Nijmegen, gemeenteraadslid en wethouder van Beuningen, burgemeester van Lienden en Buren.
Nu auteur van onder andere:
- ‘Dwarsligger van beroep’:
de biografie van ridder van Rappard, ooit spraakmakend burgemeester van Gorinchem. - ‘Een verdwaalde intellectueel’:
Hans Gruijters, oprichter van D66 en burgemeester van Lelystad. - Recent: ‘De ambtsketen veroverd!’:
De eerste 10 vrouwelijke burgemeesters van Nederland.
In 1903 maakte premier Abraham Kuyper het wettelijk onmogelijk dat vrouwen burgemeester werden omdat hij vrouwen voor dat ambt ongeschikt vond. In de twintiger jaren volgt dan onder invloed van de eerste vrouwelijke Kamerleden een felle parlementaire strijd tegen vooroordelen die in 1930 gewonnen wordt: vrouwen mogen burgemeester worden. Dan duurt het tot 1946 voordat de eerste vrouw daadwerkelijk tot burgemeester wordt benoemd. Truus Smulders volgt in Middelbeers haar man op die in een Duits concentratiekamp was overleden omdat hij als burgemeester weigerde met de Duitsers mee te werken. Truus was een heel bijzondere vrouw die bijna 20 jaar de enige vrouwelijke burgemeester van Nederland was. Zij wordt nu nog in Middelbeers geëerd als “Ons Mevrouw”. In 1964 worden vrouwelijke burgemeesters benoemd in Leersum en Geldermalsen. Daarna groeide het aantal vrouwelijke burgemeesters langzaam naar nu meer dan 100.
De eerste vrouwelijke burgemeesters waren pioniers, sterke vrouwen in een mannenwereld.
Dinsdag 29 augustus 2023 – 20.00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Joke Honders / Victor Laurentius: Het schatkaartje van Ommeren
Op deze extra ingelaste lezing vertellen Victor Laurentius en Joke Honders over hun boek dat deze avond gepresenteerd zal worden: De schatkaart van Ommeren.
Victor Laurentius is een gedegen WOII onderzoeker waarvan in 2000 het boek De Betuwe in Stelling werd uitgebracht. Joke Honders heeft meerdere boekjes in de reeks Betuwse Historische Monografiën geschreven en is een vaste auteur in de Baron.
Korte inhoud van het boekje:
Op 3 januari 2023 werd weer een jaarlijkse portie archiefmateriaal in het Nationaal Archief vrijgegeven, waaronder een heuse schatkaart. In het Betuwse dorpje Ommeren lag, vlakbij het Streekmuseum Baron van Brakell, een schat uit de Tweede Wereldoorlog begraven, tenminste… volgens dat kaartje. Over het rumoer dat in de nationale en internationale pers ontstond, de vele illegale schatgravers die de weg naar Ommeren snel wisten te vinden en het uiteindelijk uitgevoerde archeologische onderzoek begin mei van dat jaar, maar ook over alle wilde ideeën die over de schat naar voren werden gebracht, vertelt Joke Honders in een persoonlijk getint verslag. Ze legt vooral uit waarom gekozen is om op twee plekken onderzoek te doen.
De historicus Victor Laurentius is het Nationaal Archief zelf ingedoken en laat vooral de geschreven bronnen spreken die leken weg te vallen bij de ophef die de schatkaart heeft veroorzaakt. Samen hebben zij de ‘schatkaartgekte’ heel goed in beeld gebracht.
De verkoopprijs van het boekje wordt € 7,95 (exclusief verzendkosten) en heeft als ISBN nummer 978-90-78695-12-7. Het is ook te bestellen in onze webshop.
Lezing en boekje zijn tevens een aanloop naar de documentaire die in de eerste helft van september bij omroep Max wordt uitgezonden.
Maandag 8 mei 2023 – 20.00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Jan Hogendoorn: Het rampjaar 1672-1673 in de Neder Betuwe
Inhoud lezing:
De lezing gaat over het rampjaar (1672-1673) in de Betuwe. Hoe kon het zo ver komen dat Lodewijk XIV een enorme hekel had aan de Zeven Verenigde Provinciën. Wat was het doel van de bezetting van een gedeelte van Nederland? Was heel Nederland redeloos, reddeloos verloren? Wat was de rol van de eigenaar van kasteel Zuijlenstein in Leersum hierin? De kasteelvrouwe van Amerongen heeft heel veel brieven nagelaten over de situatie kort voor de Franse invasie. Daarin staan heel veel kleine details.
Waarom vocht een achterneef van Willem III tegen de Nederlanders? Waarom stond de Rijnbandijk op 24 Februari 1673 vol met zwijgende, starende, kleumende mensen en kleurde de hemel brandrood? Wat gebeurde er op de bouwing Oosterveld in Eck en Wiel in de Franse tijd?
Gelukkig zijn van verschillende dorpspolders, zoals Ingen, Maurik, Meerten en Aalst lijsten bewaard gebleven met de schade die de inwoners geleden hadden ten gevolge van de Franse bezetting. Wie waren de gijzelaars die lopend vanuit de Betuwe naar Maastricht moesten en zijn ze ooit vrijgelaten? In de rekeningen van de Neder-Betuwse goederen van de graaf van Culemborg vinden we nog tientallen jaren de gevolgen van het Rampjaar. De ellende die de Fransen in 1672-1673 over het bezette gebied brachten, stelt de Duitse bezetting in de Tweede Wereldoorlog in de schaduw.
Allemaal vragen die op de lezing beantwoord zullen worden.
Maandag 17 april 2023 – 20.00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Paul Jansen / Joke Honders:
Geschiedenis van het heelal / occulte kant van de sterrenkunde
Inhoud lezing:
Mij is gevraagd om een lezing voor de Historische Kring te verzorgen over astronomie. U zult uzelf afvragen wat astronomie te maken heeft met de Historische Kring. Welnu, wat historie betreft, heb ik u oneindig veel te bieden van ca. 13,8 miljard lichtjaar, bijna het begin van het heelal, tot ca. 8 minuten voordat het zonlicht de aarde bereikt en verantwoordelijk is voor ons bestaan en alle tussenliggende tijdstippen. Vooral de laatste 100 jaar heeft de astronomie een geweldige vlucht genomen met als laatste hoogtepunt de succesvolle lancering van de James Watt telescoop.
Deze lezing is bedoeld voor een eerste kennismaking met astronomie en zal op een zodanige eenvoudige manier behandeld worden dat u hiervoor geen enkele vooropleiding nodig zal hebben.
Mijn achtergrond is bedrijfskundige (71 jaar) en sinds ik met pensioen ben, heb ik me met volle hartstocht gestort op de astronomie, als amateur astronoom. Mijn ‘missie’ is om mijn huidige kennis op een eenvoudige manier over te brengen aan personen die hierin geïnteresseerd zijn. In deze presentatie zal ik een aantal prangende vragen proberen te beantwoorden over het heelal waarin wij leven. Tot zover het gedeelte vóór de pauze.
Na de pauze belicht Joke Honders de andere kant van de sterrenkunde, de meer occulte kant: de astrologie, dat tot en met de middeleeuwen samen met de astronomie één wetenschap vormde.
Maandag 13 maart 2023 – 20.00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Enny de Bruijn: Het Gelderse platteland in de Gouden Eeuw
Inhoud lezing:
Enny de Bruijn is freelance historisch onderzoeker, journalist en schrijver. In 2012 promoveerde ze aan de Universiteit Utrecht op een biografie van de 17e-eeuwse dichter en predikant Jacob Revius. Daarna publiceerde ze diverse boeken en artikelen over Nederlandse geschiedenis in de 16e en 17e eeuw. Haar boek De hoeve en het hart (2019) werd genomineerd voor de Libris Geschiedenis Prijs en bekroond met de Professor Van Winterprijs.
In haar lezing gaat Enny in op het leven van de boeren in de 17e eeuw in het Rivierengebied.
De gedachten van boeren uit vroeger eeuwen zijn maar al te vaak in de wind verwaaid. Ze hebben generatie na generatie hun akkers geploegd, hun koeien gemolken en hun kinderen opgevoed, maar ze hebben meestal geen blijvende sporen nagelaten in boeken of brieven. Een zeldzame uitzondering is de familie waarover De hoeve en het hart gaat. Dankzij de verhuizing van een boerenzoon uit Herwijnen naar de stad, begin achttiende eeuw, zijn er ruim 180 brieven bewaard gebleven van zijn vader en andere in het dorp achtergebleven familieleden. Bovendien is er een uniek archiefstuk met hun familieverhalen, dat tot diep in de zeventiende eeuw terug reikt.
Enny beschrijft beeldend en liefdevol hoe deze boeren uit het rivierengebied dijken hebben onderhouden en paarden gefokt, hoe ze conflicten hebben opgelost, huwelijken gesloten, verhalen verteld en kinderen opgevoed. Dankzij hun verhalen kunnen we een blik werpen in een onbekende plattelandscultuur, die altijd in de schaduw heeft gestaan van de veel bekendere, Hollandse en stedelijke cultuur uit de geschiedenisboeken.
Maandag 13 februari 2023 – 20.00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Andre van Ingen: Uitwerking van grafveld Prinsenhof te Kesteren
Inhoud lezing:
De grote betekenis van het grafveld Prinsenhof te Kesteren.
De vereniging HKKO, heeft met name in de eerste tien jaar van hun bestaan, hele belangrijke archeologische vondsten gedaan. Een ervan was de ontdekking van grafveld Prinsenhof te Kesteren.
In die tijd (jaren ’70) werden nog geen archeologische vooronderzoeken gedaan voordat men met woningbouw begon. De leden van de archeologische werkgroep, hielden al de grondwerkzaamheden in de gaten. Jaap van Dam woonde vlakbij boerderij “De Prinsenhof” te Kesteren. Op het gebied gelegen achter deze boerderij werd een nieuwe woonwijk ontwikkeld.
Jaap ging in de pauze van zijn werk, even kijken bij de aanleg van de rioleringen in het gebied. Hij ontdekte de resten van een crematiegraf uit de Romeinse tijd. Bijna altijd zijn er dan meerdere graven aanwezig. In eerste instantie werd de provinciaal archeoloog Dhr. R. Hulst geïnformeerd en in tweede instantie prof. Bogaerdts uit Nijmegen. Helaas was er nogal enige terughoudendheid bij deze professionals. De HKKO’ers vonden de vondst te belangrijk om er niets mee te doen. Daarom werd er vol gas gegeven met het zoeken naar graven, aangezien ze anders verloren zouden gaan door de grondwerkzaamheden. Zelf was ik toen leerling op de school van Arend Datema en ging mee op onderzoek. Met behulp van een grondboor werden in totaal 42 graven geborgen. De professionals waren daardoor ook wakker geschud. Zij namen de graafwerkzaamheden over en vonden nog een aanvullende 102 graven. Tijdens de professionele opgraving mochten de amateurs op geen enkele manier behulpzaam zijn.
De vondsten van de HKKO werden in 1995 beschreven door dhr. Wiggerink. De ROB, heeft in het jaarverslag van 1974 een melding gemaakt van de opgraving op de Prinsenhof te Kesteren.
Gebleken is dat de graven gevonden door de ROB nooit zijn uitgewerkt. In de afgelopen 50 jaar zijn er diverse opgravingen in en rondom Kesteren geweest, echter alle opgravingen door de amateurs zijn ook nooit uitgewerkt. Alleen de opgravingen gedaan door professionals na 2006 zijn volgens protocol uitgewerkt.
Nadat we dit alles een tweetal jaren geleden hebben vastgesteld, hebben we besloten om de opgraving Grafveld Prinsenhof professioneel te gaan uitwerken door onze eigen archeologische werkgroep in samenwerking met de VU-Amsterdam.
Tijdens de lezing zal inzicht verschaft worden in de resultaten van alle onderzoeken die gedaan zijn, te weten:
- Datering van het grafveld.
- Wie zijn er begraven?
- Resultaten DNA onderzoek.
- Waren het ruiters? Werden zij gelijktijdig met hun paarden begraven?
- Inzicht in de vondsten gedaan door de ROB op dit grafveld.
- Relatie met de andere grafvelden die zijn gevonden in en rondom Kesteren, inclusief in de Marspolder.
- Unesco nominatie van de Limes: Kesteren staat niet vermeld, dat geldt ook voor Maurik. Waarom niet???
- Hulp die we nodig hebben bij het verder uitwerken van de vondsten rondom Kesteren. Dit is absoluut nodig om in de tweede fase een Unesco erkenning te krijgen.
Er is die avond gelegenheid om vondsten mee te brengen om te laten determineren. Meerdere specialisten zullen deze avond aanwezig zijn. Laten we de prachtige opgraving uit 1974 deze avond herbeleven.
Maandag 09 januari 2023 – 20.00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Henk van der Velde: Romeinen in Medel, over Bataven, Friezen en Romeinen in de Betuwe.
Inhoud lezing:
De afgelopen decennia zijn in Medel twee grote bedrijventerreinen ontwikkeld. Dat heeft geleid tot veel archeologisch onderzoek waarbij prachtige vondsten en evenzo vele verhalen naar boven zijn gekomen. Met de opgraving van vier grafvelden en vier nederzettingen is Medel, gelegen vlakbij Tiel, één van de best onderzochte stukjes Betuwe. Aan de hand van de vondsten zal een verhaal gepresenteerd worden over de geschiedenis van de plek, waar eens Romeinse soldaten kwamen, waar Friezen hun tijdelijk onderkomen opsloegen en waar Bataven het gebied opbouwden door nederzettingen, akkers en grafvelden aan te leggen.
Tijdens de lezing zullen zowel vondsten gepresenteerd worden, alsook aandacht worden besteed aan nieuwe technieken zoals isotopenonderzoek en analyse van oud menselijk DNA. Resultaten hiervan bieden vaak verrassende inzichten want wat deed iemand uit het huidige Turkije 1500 jaar geleden in Medel?
Henk
Maandag 12 december 2022 – 20.00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Fred Eggink: Woorden
Inhoud lezing:
Woorden
Ze zijn er om te troosten,
lief en leed te delen,
om je op te beuren,
je eventjes te strelen.
Woorden kunnen raken,
vertellen een verhaal……
Fred Eggink (1952) uit Zetten gaat ons verrassen met zijn woorden. De voormalig journalist van de Gelderlander, waarvoor hij nog steeds columnist is, schreef in coronatijd elke dag een gedichtje, hetgeen uitmondde in 3 bundels van elk 100 gedichtjes, met als doel de mensen een hart onder de riem te steken.
Momenteel is hij stadsdichter van Buren en schrijver van het laatste Flipje-album. In oktober komt zijn boek “Achter de wolken” uit over het leven van kunstenaar Dik Kusters uit Varik. Ook is hij medeauteur van het jubileumboek “De peren laten los” bij het 50e Fruitcorso. De Zettenaar is ook verantwoordelijk voor de teksten van de 22 panelen in het ‘buitenmuseum’ aan de rand van het Kalverbos in Tiel ter gelegenheid van het 60e corso in september dit jaar.
Eggink draagt onder meer voor uit eigen werk en geeft ook tips. En wellicht gaan we zelf aan de slag….
Historische King
graaft en speurt,
op zoek naar alles
wat is gebeurd….
Na de pauze gaf hij tips zodat de bezoekers zelf aan de slag konden, HIER vindt u het resultaat.
Maandag 14 november 2022, aanvang 20:00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Arie Oppelaar: Genealogie: de families Van Westreenen en Van Ewijk.
Vanwege de coronaregels was deze lezing afgelopen februari afgelast.
Inhoud lezing:
Stamboomonderzoek of genealogie is een leuke hobby voor velen. Het grote puzzelen begint als de onderzoeker in het midden van de 18e eeuw is aangekomen en de bronnen schaarser worden.
In deze lezing wil ik laten zien dat niet alles in elkaar steekt zoals het op het eerste gezicht lijkt te steken. Van nature letten wij op achternamen in de mannelijke lijn, maar dat was -ook in de Neder Betuwe- door de eeuwen heen allerminst vanzelfsprekend.
Regelmatig werd de achternaam van de moeder door haar kinderen overgenomen. Deze avond komen de stamreeksen van de familie Van Westreenen (IJzendoorn/Ochten/Lienden) en van Van Ewijk (Lienden) als voorbeeld ter sprake.
Maandag 10 oktober 2022, aanvang 20:00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Peter Veer
Inhoud lezing
Peter Veer vertelt in deze lezing over de film GOED FRUIT VINDT ZIJN WEG (1954).
In de jaren rond 1955 hield de Rijkstuinbouwconsulent Ir. J.H.M. van Stuivenberg kantoor op Boom en Vrucht in Kesteren. Dat was destijds het proefbedrijf voor boomteelt en fruitkwekerij en de praktijkschool voor de fruitteelt. In 1952-1955 organiseerde hij in samenwerking met de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO) een ‘Rooicampagne’ om de fruitteelt in de Oost Betuwe ‘… zoveel mogelijk te ontdoen van onrendabele percelen.’ In het breed opgezette voorlichtingsprogramma werd de film GOED FRUIT VINDT ZIJN WEG (1954) ingezet. En in de streekkrant De Betuwe was zo goed als elke week ‘De Oude Geurt’ te vinden met een kernachtige zegwijze in lijn met het doel van de campagne om de fruitteelt modern, winstgevend en professioneel te maken.
De film uit 1954 trok mijn aandacht tijdens mijn onderzoek Bewogen landschap. Een cultuurhistorische studie over de filmpraktijken van het ministerie van Landbouw (2020). In de film zijn beelden te zien uit bijvoorbeeld Kesteren, Dodewaard en Hemmen. In diezelfde tijd zetten mijn ouders ‘Fruitbedrijf De Nijburgh – Hien’ op. Graag vertel ik meer over de film, het filmonderzoek en hoe de adviezen van ‘Oude Geurt’ op De Nijburgh werden toegepast. Uiteraard vertoon ik de historische film.
Hebt u nog levendige herinneringen aan de modernisering van de fruitteelt in de Betuwe rond 1955 of heeft u wellicht nog meer informatie over de ‘Rooicampagne’, laat me het weten.
Peter Veer, pmveer@smc94.nl l 06-511 76 436.
HIER vindt u de hand-out van Peter Veer uit de presentatie met links naar het proefschrift, de film en naar zijn internetpagina die in ontwikkeling is.
Maandag 12 september 2022, aanvang 20:00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Geertruidis van Dijk / Vrienden van de Wijheburg
Inhoud lezing
De zoektocht naar het verhaal van de Wijenburg
Lopend langs de Wijenburg was Geertrudis van Dijk als kind altijd nieuwsgierig naar hoe de Van Wijhe’s hier vroeger hadden geleefd. Wat maakten zij mee en hoe beleefden zij hun tijd? Het werd zijn hobby om het verhaal te achterhalen dat zich gedurende 850 jaar achter de ramen van de Wijenburg afspeelde.
En die zoektocht is alles behalve saai. Met collega-onderzoeker Hans van Wijhe ging hij verder onder de naam “Vrienden van de Wijenburg” en het leverde hen boeiende contacten op en bracht hen op plaatsen waarvan zij niet gedacht hadden, er te zullen komen. Deze avond vertelt Van Dijk over die speurtocht.
De Wijenburg was het stamslot van de familie Van Wijhe. Vanaf 1271 woonden de Van Wijhe’s hier; al in de periode 1300 – 1400 hadden zij voor zichzelf een grote machtspositie opgebouwd. Als grootgrondbezitters manoeuvreerden zij behendig tussen machtige hertogen en bisschoppen. Ze etaleerden zich als “vrije boeren” die zich niet wensten te schikken naar de reguleringen van de hertog. Dat is hen gelukt tot 1495. De Gelderse hertog kwam naar Echteld, stak de Wijenburg in brand, gebruikte de kerk als paardenstal en dwong de eigenzinnige Otto van Wijhe tot overgave.
Deze gebeurtenis had een enorme impact op de bewoners van de burcht. Ze voelden zich aangetast in hun eer. Volgende generaties bleven vasthouden aan die oude status. Otto van Wijhe, de latere 9e heer van Echteld, was ervan overtuigd dat hij hiervoor ook moest studeren. Volgens hem was “eyn edelman weinig geacht die niet geleert en heeft”. Otto werd een van de grondleggers van het Nederlandse album amicorum. Dit is een vriendenboek dat hij meedroeg in de knapzak en dat aan andere studenten werd voorgelegd om een “ter herinnering” te schrijven. Ook hield Otto als “plattelands-heer” in 1574 een dagboek bij. Met de ganzenveer in zijn hand nam Otto de gebeurtenissen tijdens de Tachtigjarige Oorlog in Echteld waar. Deze vormden weer een bedreiging van het opgebouwde imperium op de Wijenburg.
Voor de “Vrienden van de Wijenburg” was het een uitdaging om dit dagboek te vertalen en in zijn oorspronkelijke vorm uit te geven. Verschillende onderzoekers met diverse disciplines werkten hieraan mee. Het project werd een prachtige ervaring.
Op de Wijenburg bleef er dat diepgewortelde verlangen naar statusherstel van de Van Wijhe’s. In dit kader zocht Otto van Wijhe naar een geschikte bruid. Hij trouwde met Christina van Wijhe uit Hernen. Door dit huwelijk bracht hij twee Van Wijhe-takken samen, die beide dezelfde voorvader hadden. Het gezamenlijke doel van Otto en Christina van Wijhe was eerherstel voor onrecht uit het verleden en voortzetting van het Van Wijhe-geslacht in Hernen en Echteld. Dit huwelijks-project neemt een dramatische wending en loopt uit op een fiasco. In een familie-intrige met de familie Van den Bongard delven Otto en Christina het onderspit. De familie Van den Bongard gaat er met de buit vandoor. Al deze intriges en gebeurtenissen legden de “Vrienden van de Wijenburg” vast in hun boek “Touwtrekken om kasteel Hernen.”
Eigenlijk komen de Van Wijhe’s deze klap niet meer te boven. En natuurlijk veranderen tijden ook en komen machtsverhoudingen anders te liggen. In 1749 overlijdt Christiaan
Reinoud van Wijhe. Hij is de laatste Van Wijhe-heer op de Wijenburg. Zijn dochter Wilda huwde met Willem van Wassenaer, luitenant-admiraal van Holland en Zeeland en vertrouweling van stadhouder Willem V. Van Wassenaer had een sterk historisch besef. Hij verbouwde de Wijenburg en liet verschillende elementen aanbrengen die refereerden aan het leven van al die Van Wijhe’s die hier zo’n stempel op Echteld en omgeving hadden gedrukt.
Na de familie Van Wassenaer speelden de families Van Balveren, Van Verschuer en de stichting Gelders Landschap en Kasteelen hun rol m.b.t. de Wijenburg.
Als stamslot straalt de Wijenburg met zijn omgeving oorspronkelijkheid, harmonie en continuïteit uit. Maar nog niet alle geheimen van dit verhaal zijn ontrafeld. Van Dijk zal ook kort benoemen de vragen die open liggen, waar de “Vrienden van de Wijenburg” nog steeds naar zoeken. Een levend verhaal is nooit af. Dus wie weet wat deze avond nog brengt.
Maandag 13 juni 2022, aanvang 20:00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Leo van Berge: Het is maar een griepje! De ‘Spaanse’ Griep in Nederland 1918-1919.
Inhoud lezing
In de hedendaagse discussie over de COVID-19 pandemie wordt met enige regelmaat (en helaas niet altijd even accuraat) terugverwezen naar eerdere pandemieën. Onder hen de pandemie die wel de keizer aller pandemieën kan worden genoemd: de zogenaamde Spaanse Griep van 1918-1919 toen het griepvirus H1N1 50 tot 100 miljoen mensen – 2,5 tot 5 procent van de toenmalige wereldbevolking – het leven ontnam. Een ramp van ongekende grootte, zelfs vergeleken met de wereldoorlog die toen zijn laatste maanden inging. Het enige voordeel van die massaslachting: werkelijk niemand kon zeggen dat het ‘een hoax’ was of ‘maar een griepje’.
Informatie over mijzelve:
Medisch-historicus Leo van Bergen, ( www.leovanbergen.nl )gespecialiseerd in de medische geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog, zal ingaan op wat die griep in het algemeen heeft betekend, en voor Nederland in het bijzonder, waarbij ook de mythes die ook toen rondwaarden onder de loep worden genomen. Daarbij zal uiteraard ook worden bekeken of, en zo ja: wat, deze pandemie ons kan leren voor de huidige.
Enkele van mijn boeken kunt u vinden op:
Bevrijd. Het concentratiekampsyndroom en de lsd-behandeling van Jan Bastiaans (QV uitgeverij)
Een Kap van Afschuw / A Cap of Horror (uitgeverijduidelijketaal.nl)
Maandag 09 mei 2022, aanvang 20:00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Victor Laurentius: Drie Molukse woonoorden
Inhoud lezing
Historicus Victor Laurentius, auteur van ‘In Betuwse Ballingschap’ (uitgebracht door het Arend Datema Instituut), vertelt over de drie Molukse woonoorden die later werden samengevoegd tot de Molukse woonwijk in Opheusden. Hoe kwamen deze Molukkers in de Betuwe terecht en hoe verging het ze? Door de TV-serie De Molukkers is dit complexe onderwerp, dat een direct gevolg was van de dekolonisatie van voormalig Nederlands-Indië, opeens weer volop in de aandacht. Verontwaardiging over de treinkapingen in de jaren ’70 lijkt voor het eerst plaats te maken voor begrip en belangstelling. Victor Laurentius schreef twintig jaar geleden zijn boek en organiseerde nadien o.a. Unfinished Business, een succesvolle expositie van het werk van de Molukse kunstenaar Ben Manusama.
Maandag 11 april 2022, aanvang 20:00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Ferdinand van Hemmen: In de woeste branding van de Tachtigjarige Oorlog
Inhoud lezing
Lezing over de sleutelbetekenis van de Betuwe in de strijd tegen Spanje en de schat aan erfgoed die hieraan herinnert.
Wel eens gehoord van de Spanjaardsdijk? Beter bekend onder de naam Nijendijk of tegenwoordig Nieuwe dijk. Tussen Hien en Opheusden in de Neder-Betuwe liggen nog imposante resten van deze dwarsdijk.
Ze herinneren aan de roemruchte Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). Deze oorlog draaide uit op een verbeten strijd van de Noordelijke Nederlanden voor hun zelfstandigheid. In dit eindeloze conflict speelde prins Maurits van Oranje een belangrijke rol. Hij werd kapitein-generaal van het Staatse leger en ontpopte zich als een militair genie. Maurits bewonderde de technieken van de Romeinen bij de verdediging en de aanval. Ook zag hij hoe sluw ze gebruik hadden gemaakt van de rivierstromen, het water.
Geïnspireerd door de Romeinse aanpak, organiseerde Maurits een geduchte verdediging langs de rivieren, van Kampen tot Arnhem langs de IJssel, van Huissen tot voorbij Lobith langs de Neder-Rijn en van hieruit tot bij Gorinchem langs de Waal. Sleutelpunt van de rivierverdediging was fort Schenkenschans op de splitsing van Neder-Rijn en Waal die toen nog ten zuiden van Lobith lag. Schenkenschans bewaakte de toegang tot de strategisch belangrijke Betuwe. Eenmaal in de Betuwe zouden de Spanjaarden de IJssellinie kunnen omtrekken en snel kunnen oprukken naar het machtscentrum van de Republiek: Holland. De Staatse rivierverdediging heeft generaties lang bestaan. Bij gelegenheid werd ze nog versterkt met onderwaterzettingen.
Op 11 april 2022 vertelt landschapshistoricus Ferdinand van Hemmen aan de hand van een beeldverhaal hoe die formidabele Mauritslinie werkte. Centraal staan hierbij de wachttorens die langs de Waal waakten tegen Spaanse invallen. Uitgelegd wordt ook welke kansen er zijn om de Mauritslinie weer zichtbaar te maken in het landschap en hoe de wachttorens daarbij weer op een moderne manier kunnen terugkeren, met een eigentijds signaal over het water. Het water was een machtige bondgenoot in de strijd voor onze vrijheid. Dat gegeven inspireert tot nadenken over de betekenis van het water voor ons land in de toekomst. Welk nieuw verbond met het water kan ervoor zorgen dat we veilig kunnen leven in de grote rivierendelta?
Maandag 14 maart 2022, aanvang 20:00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Emile Smit: Het Westelijk rivierengebied in de Tweede Wereldoorlog
Deze lezing is een herhaling van de lezing die is gehouden op 8 november 2021. De belangstelling was zo groot dat we de geïnteresseerden nog een mogelijkheid willen geven om deze lezing bij te wonen.
Inhoud lezing:
Het laatste oorlogsjaar
In heel veel overzichten van Nederland in de Tweede Wereldoorlog komt de Operatie Market-Garden uitgebreid aan de orde. De luchtlandingen en de gevechten rond Arnhem hebben grote indruk gemaakt. Nadat op 26 september 1944 de laatste Engelsen uit Oosterbeek waren teruggetrokken, lijkt de oorlog bijna tot stilstand te komen. Het westen van het land kende de Hongerwinter en dan komt de bevrijding. Dat is het stereotype beeld.
Voor het Rivierenland is dat beeld volstrekt onjuist! Daar barstte de hel los ná Market-Garden. In een deel van de Betuwe lagen geallieerden en Duitsers tegenover elkaar. Dat leidde bijvoorbeeld in oktober 1944 tot zware gevechten rond Opheusden. Vervolgens namen de Britten na de bevrijding van westelijk Brabant positie in ten zuiden van de Waal. Plaatsen aan de rivier lagen regelmatig, soms dagelijks onder artillerievuur. Een groot aantal burgers kwam om het leven en op den duur moesten alle burgers een goed heenkomen zoeken in het achterland. Sommigen moesten in de koude januarimaand van 1945 evacueren in Friesland!
Plaatsen die verder van de rivier lagen, hadden weer andere problemen. Bijvoorbeeld hoog water, nadat de Duitsers op 2 december 1944 de dijk bij Driel lieten springen. Men moest evacués opvangen of verplichte diensten vervullen voor de Duitse bezetter. Gemeenten kregen in toenemende mate te maken met meedogenloze NSB-burgemeesters. In het westelijk rivierengebied duurde die situatie tot aan de Duitse capitulatie op 5 mei 1945. Daarna brak nog de tijd aan van puinruimen, overlast door ziekte of ongedierte en allerlei andere ellende.
In de lezing wordt een beeld geschetst van dit laatste oorlogsjaar, waarin het rivierengebied meer dan gemiddeld leed onder de oorlog.
Een Duitse loopgraaf langs de Waal (Collectie Smit/Kers)
Tevens kunt u, alleen op deze avond, het boek ‘TEN ONRECHTE BESCHULDIGD’ kopen voor de gereduceerde prijs van € 25,=.
Ten onrechte beschuldigd is de gereconstrueerde levensbeschrijving van de ambitieuze, rebelse en groothartige verzetsstrijder Johannes Van Zanten, het is geschreven door Conny van der Heyden-Versnel.
14 februari 2022, aanvang 20:00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Arie Oppelaar: Genealogie: de families Van Westreenen en Van Ewijk.
Vanwege de coronaregels was deze lezing afgelast.
Met de nu geldende coronaregels mogen we maar 1/3 aan capaciteit van de zaal gebruiken, dat komt neer op ongeveer 25 personen. Omdat er meer geïnteresseerden zijn is daarom besloten om deze lezing uit te stellen tot een latere datum. Laten we hopen dat dit de laatste keer is dat corona ons dwars zit.
Inhoud lezing:
Stamboomonderzoek of genealogie is een leuke hobby voor velen. Het grote puzzelen begint als de onderzoeker in het midden van de 18e eeuw is aangekomen en de bronnen schaarser worden.
In deze lezing wil ik laten zien dat niet alles in elkaar steekt zoals het op het eerste gezicht lijkt te steken. Van nature letten wij op achternamen in de mannelijke lijn, maar dat was -ook in de Neder Betuwe- door de eeuwen heen allerminst vanzelfsprekend.
Regelmatig werd de achternaam van de moeder door haar kinderen overgenomen. Deze avond komen de stamreeksen van de familie Van Westreenen (IJzendoorn/Ochten/Lienden) en van Van Ewijk (Lienden) als voorbeeld ter sprake.
10 januari 2022, aanvang 20:00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Willem van Doorn: Fotopresentatie van de dorpen Eck en Wiel, en Ingen
Vanwege de coronaregels was deze lezing afgelast.
Inhoud lezing:
Op maandag 10 januari 2022, zal Willem van Doorn uit Ingen een fotopresentatie verzorgen. Aan de hand van oude foto’s neemt hij u mee terug in de tijd, naar de dorpen Eck en Wiel, en Ingen. Het zal een rondwandeling worden door beide dorpen, waarbij het een feest van herkenning voor u zal zijn. Niet alleen straten en huizen komen voorbij, maar ook de bewoners en bedrijven van beide dorpen zijn te zien.
Mocht u nog foto’s hebben waarvan u denkt dat die op deze avond niet mogen niet ontbreken, dan kunt u een bericht sturen naar: willemvandoorn@planet.nl of u kunt bellen met 06-23266550.
U komt toch ook?
8 november 2021, aanvang 20:00 uur
Streekmuseum Baron van Brakell te Ommeren,
Provincialeweg 21, 4023 NZ Ommeren. Tel. (0344) 60 74 31
Emile Smit: Het Westelijk rivierengebied in de Tweede Wereldoorlog
Klik HIER voor het verslag van de lezing.
Inhoud lezing:
Het laatste oorlogsjaar
In heel veel overzichten van Nederland in de Tweede Wereldoorlog komt de Operatie Market-Garden uitgebreid aan de orde. De luchtlandingen en de gevechten rond Arnhem hebben grote indruk gemaakt. Nadat op 26 september 1944 de laatste Engelsen uit Oosterbeek waren teruggetrokken, lijkt de oorlog bijna tot stilstand te komen. Het westen van het land kende de Hongerwinter en dan komt de bevrijding. Dat is het stereotype beeld.
Voor het Rivierenland is dat beeld volstrekt onjuist! Daar barstte de hel los ná Market-Garden. In een deel van de Betuwe lagen geallieerden en Duitsers tegenover elkaar. Dat leidde bijvoorbeeld in oktober 1944 tot zware gevechten rond Opheusden. Vervolgens namen de Britten na de bevrijding van westelijk Brabant positie in ten zuiden van de Waal. Plaatsen aan de rivier lagen regelmatig, soms dagelijks onder artillerievuur. Een groot aantal burgers kwam om het leven en op den duur moesten alle burgers een goed heenkomen zoeken in het achterland. Sommigen moesten in de koude januarimaand van 1945 evacueren in Friesland!
Plaatsen die verder van de rivier lagen, hadden weer andere problemen. Bijvoorbeeld hoog water, nadat de Duitsers op 2 december 1944 de dijk bij Driel lieten springen. Men moest evacués opvangen of verplichte diensten vervullen voor de Duitse bezetter. Gemeenten kregen in toenemende mate te maken met meedogenloze NSB-burgemeesters. In het westelijk rivierengebied duurde die situatie tot aan de Duitse capitulatie op 5 mei 1945. Daarna brak nog de tijd aan van puinruimen, overlast door ziekte of ongedierte en allerlei andere ellende.
In de lezing wordt een beeld geschetst van dit laatste oorlogsjaar, waarin het rivierengebied meer dan gemiddeld leed onder de oorlog.
Een Duitse loopgraaf langs de Waal (Collectie Smit/Kers)
Tevens kunt u, alleen op deze avond, het boek ‘TEN ONRECHTE BESCHULDIGD’ kopen voor de gereduceerde prijs van € 25,=.
Ten onrechte beschuldigd is de gereconstrueerde levensbeschrijving van de ambitieuze, rebelse en groothartige verzetsstrijder Johannes Van Zanten, het is geschreven door Conny van der Heyden-Versnel.
11 oktober 2021, aanvang 19:30 uur
Jan de Kleuver: Spreekbeurt Herinneringen & Anekdotes
Klik HIER voor het verslag van de lezing.
Inhoud lezing:
Jan de Kleuver komt vertellen over de begintijd van de Historische Kring Kesteren en Omstreken en de eerste opgravingen in Kesteren en omgeving. Jan weet ook nog een aantal leuke anekdotes en verhalen te vertellen van o.a. Kesteren, Ingen en de Betuwe in het algemeen, zoals o.a. over de gehaktballen van Goos van Esterik van café het Hoekje in Ingen.
Jan de Kleuver is de zoon van de bekende verhalenschrijver Adriaan P. de Kleuver. Jan was betrokken vanaf het eerste uur bij de Historische Kring Kesteren en omstreken. Hij was lid nummer 2 en bekleedde de functie van secretaris en penningmeester. Jan is jaren geleden tot erelid van de Kring benoemd.
Kortom het belooft een heel leuke avond te worden.